میراثی فرهنگی که این روزها در تاریخ متوقف شده است - وبلاگ ویکی

به گزارش وبلاگ ویکی، ایرنا/ این خبر پیرامون میراثی فرهنگی که این روزها در تاریخ متوقف شده است، برای شما مخاطبان گرامی نگارش شد.

توقف کارخانه قند ورامین در تاریخ

تصفیه خانه قند ورامین یکی از قدیمی ترین کارخانه های کشور است که طراحی آن در سال 1312 توسط نیکلای مارکف، معمار روسی انجام شد و با تجهیز آن توسط مهندسان چک اسلواکی و تکمیل ساختمان در سال 1313 فراوری قند در آن شروع شد.

اهمیت معماری ساختمان قدیمی این کارخانه موجب شد که نام آن در هفتم مهر 1381 با شماره 6146 در فهرست آثار ملی ایران ثبت گردد.

این کارخانه نقش مهمی در بسیاری از تحولات این بخش از استان تهران داشته و هم اکنون نیز پس از 86 سال، بخش مهمی از شهرستان را به نام کارخانه قند می شناسند و اغلب ساکنان قدیمی ورامین دست کم یک تابستان را در این تصفیه خانه کار نموده اند.

کارخانه قند ورامین علاوه بر ایجاد شغل و رشد و رنق مالی منطقه، با دارا بودن یک زمین چمن طبیعی، یک سالن ورزش زورخانه ای و دو سالن ورزش کشتی و تکواندو، نقش مهمی در رشد ورزش ورامین داشت و بسیاری از ورزشکاران به نام ورامینی سابقه فعالیت در آن را دارند.

هنوز هم مردم خاطره بازی های تیم فوتبال ستاره کارخانه قند، نوای مرشد عباسعلی کنگرلو و کوشش های استاد ملکی در تربیت کشتی گیران به نام ورامین را به یاد دارند و از آن به نیکی یاد می نمایند.

در شمال تصفیه خانه قند ورامین، منطقه ای مسکونی موسوم به شصت دستگاه وجود دارد که خانه های آن، به کارگران کارخانه تعلق داشت.

دهه هفتاد را می توان دوران طلایی کارخانه قند ورامین دانست، ایامی که کارگران در سه شیفت کاری مشغول به فراوری قند بودند و کوشش داشتند بهترین و با کیفیت ترین محصول روانه بازار مصرف گردد.

افول دوران طلایی تصفیه خانه قند ورامین با واگذاری به بخش خصوصی

همه چیز در کارخانه قند ورامین به خوبی پیش می رفت تا اینکه در سال 1385، این کارخانه به بخش خصوصی واگذار شد.

هر چند که اسناد و مبلغ واگذاری این کارخانه هیچگاه به دست رسانه ها نرسید و کمتر مسوولی در ورامین از چگونگی این واگذاری اطلاع دارد، ولی پس از این واگذاری بود که دوران افول کارخانه قند ورامین شروع شد و تعطیلی گاه و بیگاه، تعدیل نیرو و کاهش یک شیفت کاری باعث شد تا رفته رفته زمینه تعطیلی آن فراهم گردد.

این کارخانه طی سالهای 86 تا 95 بارها تعطیل و مجددا راه اندازی شد و هیچ گاه به طور مداوم با ظرفیت کامل فعالیت خود را ادامه نداد و مسئولان کارخانه قند، کمبود شکر خام به عنوان ماده اولیه را دلیل این تعطیلی مداوم اعلام می کردند.

به گفته نماینده پیشین ورامین در مجلس شورای اسلامی، این کارخانه چند هکتاری در سال 1385 و به قیمت 50 میلیارد ریال آن هم به صورت اقساط به بخش خصوصی واگذار شد که از این مبلغ 20 میلیارد ریال به صورت نقد و 30 میلیارد ریال با تسهیلات پرداخت شد و در مقابل بخش خصوصی تعهد کرد که هیچ گونه تغییر کاربری درآن بوجود نیاورده و کارخانه به فراوری خود ادامه دهد.

سید حسین نقوی حسینی پیرامون میراثی فرهنگی که این روزها در تاریخ متوقف شده است، اضافه کرد: این کارخانه در طول این سال ها چندین بحران را پشت سر گذاشت که کوشش شد تا با وجود خصوصی بودن آن، زمینه فعالیت این تصفیه خانه قدیمی فراهم گردد.

وی گفت: براساس قانون مصوب مجلس شورای اسلامی، واردات شکر خام تنها برای شش ماه هر سال میسر است و وارد نمایندگان تنها مجاز به وارد کردن شکر خام مورد احتیاج تصفیه خانه ها بوده و در نیمه دوم سال با توجه به برداشت محصول چغندر قند و به دلیل حمایت از فراوری نمایندگان داخلی، واردات شکر خام ممنوع است.

وی اضافه کرد: همه وارد نمایندگان شکر خام به خوبی این قانون را می دانند و کوشش می نمایند که در شش ماهه نخست هر سال، شکر مورد احتیاج کل سال را وارد نمایند که در طول سال با کمبود مواد اولیه روبرو نشوند.

نقوی حسینی گفت: میزان مصرف ماهیانه تصفیه خانه قند ورامین 15 هزار تن است که صاحبان این کارخانه بیش از دو برابر احتیاج یعنی حدود 400 هزار تن شکر خام وارد نموده اند و مازاد آن را در بازار آزاد فروخته و در شش ماهه دوم با کمبود ماده اولیه روبرو شدند.

وی توضیح داد: وقتی از آنان سوال می شد که چرا این کار را نموده اید اظهار می کردند که نباید پولمان بخوابد و یا پول انبار نداریم و با این استدلال ماده اولیه مورد احتیاج خود را در بازار آزاد می فروختند و در نیمه دوم سال با مشکل روبرو می شدند و آن وقت خود را پشت سر کارگران و مسئولین پنهان می کردند که اگر به ما یاری نکنید و مجوز واردات ندهید کارگران بیکار می شوند.

نقوی حسینی اضافه کرد: تعطیلی این کارخانه بسیار با ارزش باعث شده تا اکنون از آن به عنوان انبار علوفه و ذرت استفاده نمایند.

خروج بعضی از وسایل کارخانه

اردیبهشت سال 95 بود که پس از تعطیلی چندباره، مسئولان کارخانه قند اقدام به خارج کردن بعضی از وسایل کارخانه به بیرون از ورامین کردند که این امر با واکنش مسئولان شهرستان روبرو شد.

25 اردیبهشت سال 95 معاون وقت سیاسی انتظامی فرمانداری ورامین گفت: تمامی فعالیت های مسئولان این کارخانه رصد شده و اجازه نمی دهیم که حقی از کارگران، نهادها و ادارات طلبکار از کارخانه قند تضییع گردد.

فرامرز تاجیک اضافه کرد: مسئولان کارخانه تصفیه خانه قند ورامین اعلام نموده اند که دیگر توان اداره کارخانه را ندارند و انتقال تجهیزات کارخانه به دلیل جلوگیری از فرسودگی کامل و استفاده در مکان دیگر اجرا شده است.

وی توضیح داد: انتقال وسایل کارخانه زیر نظر دادستانی ورامین انجام می گردد.

تاجیک گفت: دادستان ورامین به مدیران و صاحبان کارخانه قند اخطار داده که اگر حقوق کارگران را پرداخت ننمایند موضوع ورشکستگی و مصادره اموال را طبق قانون پیگیری خواهد نمود.

وی گفت: کارگران کارخانه قند به دو بخش قراردای و رسمی تقسیم می شوند که مطالبات هر دو گروه با توجه به قوانین موجود به رایزنی احتیاج دارد که با توجه به این که تعدادی از کارگران رسمی در آستانه بازنشستگی قرار دارند احتیاج بود با سازمان تامین اجتماعی مکاتبات لازم انجام گردد.

این مقام مسئول، آن سال اظهار امیدواری کرد که در سایه کوشش مسئولان و همت صاحبان کارخانه، فرصت های شغلی این کارخانه حفظ شده و فعالیت مجدد آن شروع گردد.

آتش در جان کارخانه قند

24 اسفند سال 86 و 12 اسفند سال 90، دو آتش سوزی مهیب در محوطه کارخانه قند ورامین رخ داد که طی آن درختان حاشیه و بخشی از ساختمان های قدیمی کارخانه در آتش سوخت.

مهار هر دو آتش سوزی بیش از 20 ساعت به طول کشید اما این آتش سوزی ها فرایندی بود که با آن، تعطیلی کارخانه، اماکن ورزشی و ساختمان های قدیمی باشگاه های ورزشی این کارخانه قدیمی شروع گردد.

بعضی از افراد این آتش سوزی ها را عمدی اعلام کردند، موضوعی که هیچ گاه از سوی کارشناسان تأئید نشد.

نابودی فضاهای ورزشی کارخانه قند

پس از این 2 آتش سوزی و با کاهش میزان فراوری، فعالیت های ورزشی نیز در این مکان کمرنگ شد.

با تعطیلی باشگاه های کشتی و تکواندو، زمین چمن نیز تعطیل شد و تأخیر در آبیاری، پاشیدن آهک و شکر در زمین چمن و تردد مداوم ماشین های سنگین در این زمین، رفته رفته آن را به سوی نابودی کشاند و تمامی این اتفاقات پیش چشم مردم و در حاشیه خیابان اصلی ورامین رخ داد.

مسئولان کارخانه قند زمانی که بی تفاوتی مسئولان شهرستان را نسبت به این اقدامات مشاهده کردند، در آخرین اقدام تیرهای دروازه این زمین را نیز از زمین بیرون آورده و آخرین امیدها را برای احیای مجدد این زمین چمن را از بین بردند.

زمین چمن کارخانه قند ورامین، میعادگاه عاشقان به نظام مقدس جهموری اسلامی بود و جهت تمامی راهپیمایی ها از 13 آبان، 15 خرداد، روز قدس و 22 بهمن به این مکان ختم می شد.

تأمین شکر خام مورد احتیاج کارخانه

پس از چندین بار تعطیلی و بازگشایی کارخانه قند ورامین، رئیس اداره صنعت، معدن و تجارت شهرستان ورامین از تأمین 2 هزار و 500 تن شکر خام برای راه اندازی مجدد کارخانه قند این شهرستان اطلاع داد.

حسن میرزایی در تاریخ ششم دی سال 96 اضافه کرد: تصفیه خانه قند ورامین یکی از مهمترین کارخانه های فراوریی استان تهران است که در ماه های گذشته به دلیل عدم تأمین مواد اولیه تعطیل شد که با پیگیری زیاد فرماندار ورامین، شکر خام مورد احتیاج این کارخانه برای فعالیت دوباره تأمین شده است. وی اظهار کرد: بخشی از این مواد از منابع داخلی و بخش دیگر به وسیله واردات تأمین شده است. 25 دی همان سال نیز معاون امور صنایع سازمان صنعت، معدن و تجارت استان تهران گفت: کارخانه قند ورامین پس از 3 سال توقف فعالیت، بار دیگر وارد مدار فراوری شد.

افشار فتح اللهی با اشاره به این که طراحی اولیه کارخانه قند ورامین بر پایه تصفیه شکر خام وارداتی بوده، گفت: در سالهای اخیر به دلیل اعمال سیاست های حمایتی دولت از بخش کشاورزی داخلی، این واحد فراوریی مانند کارخانجات مشابه سراسر کشور با محدودیت واردات مواد اولیه روبرو و در نهایت با تعطیلی موقت روبرو شد.

این مسئول همان زمان اضافه کرد: علت اصلی در بازگشت کارخانه قند ورامین هماهنگی و همراهی مجموعه های مختلف کشور به ویژه گمرک است که توانستیم در گام نخست، مجوز واردات 40 هزار تن شکر خام را برای این شرکت بگیریم و این فرایند با همین تناسب ادامه یابد و در قبال آن کارخانه نیز تضمین هایی به گمرک داد که عین محصول فرآوری شده را بدون عرضه در داخل صادر کند.

آپارتمان سازی به جای کارخانه

یکی از مسئولان ورامین با اعلام اینکه مسئولان کارخانه اراده ای به راه اندازی مجدد آن ندارند، از کوشش آنان برای ساخت آپارتمان در محوطه کارخانه اطلاع داد.

وی که خواست نام و عنوانش در گزارش ذکر نگردد، گفت: در جلسه مشترک مدیران کارخانه با مسئولان ورامین به صراحت اعلام شده که قصد آنان احداث آپارتمان در محوطه کارخانه است و تأخیر در اجرای این طرح، درخواست برای افزایش طبقات این واحدهای مسکونی است.

وی گفت: مدیران کارخانه مدعی هستند که حتی حق و حقوق شهرداری ورامین را نیز پرداخت نموده و خیابانی که در حاشیه کارخانه به نام 22 بهمن احداث نموده اند، به عنوان بخشی از مطالبات شهرداری برای دریافت مجوز ساخت و ساز است.

وی گفت: اگر ساختمان قدیمی و ثبت ملی شده کارخانه قند ورامین نبود، قطعا تا به امروز این کارخانه به طور کامل تخریب و به آپارتمان تبدیل شده بود.

اطلاعی از شرایط ساختمان ثبت ملی شده کارخانه قند نداریم

رئیس دفتر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی شهرستان ورامین گفت: به دلیل شخصی بودن کارخانه قند، اطلاعی از شرایط ساختمان ثبت ملی شده آن وجود ندارد.

ژیلا خدادادی اضافه کرد: دو سال پیش جلسه ای با حضور مسئولان شهرستان در کارخانه قند ورامین برگزار و طی آن بر لزوم حفاظت از این اثر تاریخی تأکید شد ولی به دلیل تعطیل بودن کارخانه طی سال های اخیر، اطلاعی از شرایط آن در دست نیست. وی تأکید کرد: مالک موظف است تا از این اثر ثبت ملی شده حفاظت کند.

کوشش مسئولان ورامین و استان برای بازگشایی کارخانه قند

فرماندار شهرستان ورامین گفت: مسئولان شهرستان ورامین و استان تهران برای بازگشایی کارخانه قند کوشش بسیاری داشته و بارها مواد اولیه مورد احتیاج آن را تأمین نموده اند.

حسین کاغذلو گفت: به منظور تسهیل فرایند بازگشایی کارخانه قند، جلسات متعددی برگزار و با هماهنگی وزارت صمت، شکر خام مورد احتیاج آنان در چند مورد طی سال های اخیر تأمین شده است.

وی توضیح داد: آذر سال جاری، معاون قضایی دادستان کل کشور با حضور در شهرستان ورامین، در جریان فرایند فعالیت ها و اقدامات اجرا شده در این کارخانه نهاده شد تا در جلسه ای تخصصی مسائل آن آنالیز گردد.

وی تأکید کرد: تمامی مسئولان استانی و شهرستانی کوشش دارند که این کارخانه بازگشایی گردد و مسئولان کارخانه نیز باید با اراده قوی، زمینه این مهم را فراهم نمایند.